ABD’den 21 Maddelik “Gazze Planı”: Barışa Giden Yol mu, Yeni Bir Dayatma mı?

İsrail basını, ABD Başkanı Donald Trump’ın Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff tarafından hazırlanan ve Gazze’de ateşkesi hedefleyen 21 maddelik teklifin ayrıntılarını dünyaya duyurdu. Planın en dikkat çeken yanı, “Filistin Devleti’ne giden yolun açılması” ifadesi olurken, Hamas’ın yönetimde yer almaması ve Gazze’nin “terörden arındırılmış bir bölgeye” dönüştürülmesi şartı öne çıkıyor.

Ateşkes İçin Yeni Yol Haritası

The Times of Israel gazetesinde yer alan habere göre, ABD’nin sunduğu 21 maddelik teklifin ana amacı, Gazze’de süregelen savaşı bitirerek Filistin Devleti için bir süreç başlatmak. Teklif, bu hafta Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu sırasında Arap ve Müslüman liderlerle yapılan görüşmelerde masaya getirildi.

Plana göre İsrail saldırılarını durduracak, Hamas’ın kontrolü sona erecek ve Gazze geçici bir teknokrat hükümetiyle yeniden inşa edilecek. Ancak Hamas’ın teklifi kabul etmemesi halinde bile bazı maddelerin “kısmi uygulamaya” konulacağı belirtiliyor.

21 Maddenin Öne Çıkan Başlıkları

Gazze, komşularına tehdit oluşturmayan, “terörden arındırılmış” bir bölgeye dönüştürülecek.

İsrailli esirlerin 48 saat içinde iadesi sağlanacak.

Esir değişimi kapsamında binlerce Filistinlinin serbest bırakılması planlanıyor.

Hamas yönetimden tamamen dışlanacak; yerine geçici teknokrat bir hükümet kurulacak.

Uluslararası denetim altında Gazze’nin yeniden imarı için finansman ve ekonomik plan devreye girecek.

ABD ve müttefikleri bölgeye “geçici uluslararası güvenlik gücü” konuşlandıracak.

Uzun vadede Filistin Devleti’nin kurulması için koşulların hazırlanacağı taahhüt ediliyor.

Tartışmalı Noktalar

Planda yer alan “Hamas kabul etmese de bazı maddelerin uygulanacağı” ibaresi dikkat çekerken, yardım girişlerinin belirsizliği ve Gazze’nin dışarıya göç vermesi yerine içeride kalmaya teşvik edilmesi uluslararası kamuoyunda tartışmalara yol açtı.

ABD’nin “Gazze’nin yeniden imarı” vurgusu umut uyandırsa da, Hamas’ın dışlanması ve bölgenin uluslararası güvenlik güçleriyle kontrol edilmesi, bazı çevrelerce “dayatma” olarak nitelendiriliyor.

Filistin Devleti İçin Bir Fırsat mı?

Teklifin en çarpıcı maddesi, Gazze’nin yeniden inşası ve Filistin Yönetimi reform programının tamamlanmasının ardından “Filistin Devleti’nin kurulması için güvenilir bir yolun açılması” ifadesi oldu. Bu madde, Arap dünyasında ihtiyatlı bir umut yaratırken, İsrail iç siyasetinde de tartışmaları alevlendirdi.

ABD'nin, Filistin-İsrail Savaşı bitirmek için sundukları
21 Maddelik Ateşkes planı 

1. Gazze, komşularına tehdit oluşturmayan, radikalleşmenin ortadan kaldırıldığı, terörden arındırılmış bir bölge olacaktır.

2. Gazze, (Filistinli) halkın yararına yeniden geliştirilecektir.

3. İsrail ve Hamas bu öneriyi kabul ederse, savaş derhal sona erecek, İsrail ordusu tüm saldırılarını durduracak ve Gazze Şeridi'nden kademeli olarak çekilecektir.

4. İsrail'in anlaşmayı kamuoyu önünde kabul etmesinden sonraki 48 saat içinde, sağ ve ölü tüm İsrailli esirler iade edilecek.

5. Esirler iade edildikten sonra İsrail, ömür boyu hapis cezasına çarptırılmış birkaç yüz Filistinli esiri ve savaşın başlangıcından bu yana esir alınan binden fazla Gazze sakinini serbest bırakacak, birkaç yüz Filistinlinin naaşını teslim edecek.

6. Esirler iade edildikten sonra barış içinde bir arada yaşamayı taahhüt eden Hamas üyeleri affedilecek, Gazze Şeridi'nden ayrılmak isteyen üyelere ise kendilerini kabul eden ülkelere gitmek için güvenli geçiş hakkı tanınacaktır.

7. Anlaşmaya varıldığında, Gazze Şeridi'ne Ocak 2025'teki anlaşmada belirlenen miktardan daha az olmamak kaydıyla insani yardım girişi başlayacaktır. Bu kapsamda günde 600 kamyon yardım, kritik altyapının yenilenmesi ve molozların kaldırılması için gerekli ekipmanların girişine izin verilecektir.

8. Yardımlar, her iki tarafın da (Hamas ve İsrail) müdahalesi olmaksızın, Birleşmiş Milletler (BM), Kızılay ve bağımsız diğer uluslararası kuruluşlar tarafından dağıtılacaktır.

9. Gazze, halka günlük hizmetleri sağlamakla sorumlu olacak Filistinli teknokratlardan oluşan geçici bir geçiş hükümeti tarafından yönetilecektir. Hükümet, ABD'nin Arap ve Avrupalı ortaklarıyla istişare ederek kurduğu yeni bir uluslararası kuruluş tarafından denetlenecektir. Filistin Yönetimi reform programını tamamlayana kadar Gazze'nin yeniden inşası için bir finansman çerçevesi oluşturacaktır.

10. Modern Orta Doğu şehirlerinin inşasında deneyimli uzmanların bir araya getirilmesi, yatırımları çekmek ve istihdam oluşturmak amacıyla Gazze'nin yeniden inşası için bir ekonomik plan oluşturulacaktır.

11. Katılımcı ülkeler tarafından müzakere edilmiş indirimli gümrük tarifeleri ve erişim oranları ile bir ekonomik bölge kurulacaktır.

12. Kimse Gazze'yi terk etmeye zorlanmayacak, terk etmeyi seçenlerin ise geri dönmesine izin verilecek. Ayrıca Gazze sakinleri kalmaya teşvik edilecek ve orada daha iyi bir gelecek inşa etme fırsatı sunulacak.

13. Hamas, Gazze'nin yönetiminde hiçbir rol oynamayacak. Tüneller dahil olmak üzere saldırı amaçlı askeri altyapının yıkılması ve inşasının durdurulması konusunda taahhüt verilecek. Gazze'nin yeni liderleri, komşularıyla barış içinde bir arada yaşamayı taahhüt edecek.

14. Hamas ve diğer Gazze gruplarının yükümlülüklerini yerine getirmesini ve Gazze'nin İsrail'e veya kendi halkına tehdit oluşturmamasını sağlamak için bölgesel ortaklar tarafından bir güvenlik garantisi verilecektir.

15. ABD, Arap ülkeleri ve diğer uluslararası ortaklarla Gazze Şeridi'ndeki güvenliği denetlemek üzere derhal konuşlandırılacak geçici bir uluslararası istikrar gücü oluşturmak için çalışacaktır. Bu güç, uzun vadeli bir iç güvenlik organı olarak görev yapacak bir Filistin polis gücü oluşturacak ve eğitecektir.

16. İsrail, Gazze'yi işgal veya ilhak etmeyecek, İsrail ordusu, bölgede değişen güvenlik güçleri istikrarı sağlandıkça şu anda işgal ettiği toprakları kademeli olarak devredecektir.

17. Hamas bu öneriyi geciktirir veya reddederse, yukarıdaki noktalar terörden arındırılmış bölgelerde uygulanacak ve İsrail ordusu bu bölgeleri kademeli olarak uluslararası istikrar gücüne devredecektir.

18. İsrail, Katar'da gelecekte saldırı düzenlememeyi kabul eder. ABD ve uluslararası toplum, Doha'nın Gazze'de önemli arabuluculuk rolünü kabul eder.

19. Nüfusu radikalleşmeden uzaklaştırmak için bir süreç oluşturulacaktır. Bu süreç, İsrail ve Gazze'deki zihniyet ve anlatıları değiştirmek amacıyla dinlerarası diyalogu da içerecektir.

20. Gazze'nin yeniden inşası ilerledikçe ve Filistin Yönetimi reform programı uygulandıkça Filistin halkının arzusu olarak kabul edilen Filistin Devleti'nin kurulması için güvenilir bir yolun koşulları oluşabilir.

21. ABD, barış içinde bir arada yaşama için siyasi bir ufuk üzerinde anlaşmak üzere İsrail ve Filistinliler arasında bir diyalog kuracaktır.