Osmanlı İmparatorluğu içinde bulunan askeri okullar arasında;
- Mühendishane-i Bahri-i Hümayun
- Mühendishane-i Berr-i Hümayun
- Mekteb-i Harbiye’dir.
Batılı kültürü benimseyen padişahlar sayesinde, okullarda batılı tarz oluşturulmuş; İdadiler ve rüşdiyeler şeklinde eğitim verilmiştir.
İlk Askeri Okul Hangisidir?
Osmanlı Devleti’nde ilk askeri okul, 1789 yılında II. Mahmut tarafından açılan Harbiye-i Umumiye’dir. Harbiye-i Umumiye, 1839 yılında Askeri Lise olarak (şimdiki Kuleli Harp Okulu) eğitime devam etmiş, ancak 15 Temmuz darbesi yüzünden kapatılmıştır.
Diğer kapatılan askeri liseler arasında;
- İzmir’de Maltepe Askeri Lisesi
- Bursa’da Işıklar Askeri Lisesi
- İstanbul’da Heybeliada Deniz Lisesi
Mühendishane-i Bahri-i Hümayun Eğitimi Nasıldı?
Osmanlı’da askeri okul, 18.yüzyılın ikinci yarısında başlamış ve batılı tarzda eğitim vermeye başlamıştır. Mühendishane-i Bahri-i Hümayun, eğitimde Fransız asker ve uzmanları kullanmış, en çok matematik ve askerlik üzerine dersler okutulmuştur. Türk hocaların da matematik ders verdiği okulda daha sonra ağırlıklı olarak Fransız hocalar yer almıştır.
1795 yılında kapsamı daha da genişletilen Deniz Mektebi, Hasköy’de açılan Mühendishane-i Berri-i Hümayun ile birleştirilmiştir. III. Selim ise, deniz mektebiyle kara mektebi öğrencilerini birbirinden ayırmıştır.
Mühendishane-i Berr-i Hümayun Hangi Sebeple Kuruldu?
Acemi Oğlanlar Mektebi, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk askeri okulu olarak tarihe geçmiştir. Eğitimli subaylar ordu için hazırlanırken, Enderun Mektebi için de öğrenciler yetiştirilmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu’nun ikinci askeri okulu ise Humbarahane ve Mühendishane hem okuryazar hem de bilgili subaylara ihtiyaç duyulduğu için açılmıştır. Ancak çıkan Yeniçeri Ayaklanması yüzünden kapatılmıştır.
Mühendishane-i Berr-i Hümayun, topçu okulu olarak son şeklini almış ancak ilk olarak Humbarahane olarak kurulmuştur. İlk defa yabancı dilde ders verilmiştir. 10 Mayıs 1795 yılında açılan Mühendishane-i Berri-i Hümayun, başlangıç olarak III. Selim’in Eyüp’te bulunan Bahriye Yazlığında açılmıştır.
Gülhane Askeri Tıp Akademisi (Mekteb-i Tıbbiye)
Osmanlı İmparatorluğu’nun üçüncü okulu olan Mekteb-i Tıbbiye (Gülhane Tıp Akademisi), II. Mahmud zamanında 1826 yılında açıldı. Fransızca eğitim verilen okulun asıl adı Tıbhane-i Amire ve Cerrahane-i Mamure idi.
Osmanlı Ordusu’na doktor yetiştirmek için açılan Asakir-i Mansure-i Muhammediye, ilk zamanlarda dershane olarak eğitim verilememiş, kadavra kullanılması yasaklandığı için, pratik uygulamalar, mankenler üzerinde yapılmıştır.
1838 yılında Galatasaray’a nakledilen okulda;
- Okulun açılışı, padişahın fermanıyla yapıldı.
- 1845 yılında idadi kısmı açıldı ve eğitim süresi 6 yıl oldu.
- 1856 yılında üstün yetenekliler sınıfı oluşturuldu.
- Arapça, Farsça ve Türkçe, en ince ayrıntısına kadar verildi.
- İlk defa tıp sözlüğü oluşturuldu.
Osmanlılarda Askeri Ortaokul ve Liselerde Hangi Dersler Okutulurdu?
Osmanlı askeri okul statüsü içinde askeri rüşdiyeler ve askeri idadiler bulunmaktadır. İlk açılan askeri Rüştiyeler arasında; Gülhane, Soğukçeşme, Kocamustafapaşa, Fatih, Eyüp, Üsküdar Toptaş’ı, Üsküp veya Paşakapısı, Beşiktaş, Şam, Cânib-i Şarkî-i Atik Bağdat ve Beyrut bulunmaktadır.
Askeri Rüştiyeler, din ve milliyeti fark etmeden, herkes katılabilirdi. Arapça ve Farsça dışında Fransızca okutulurdu. Eğitim süresi 3 yıl iken, 4 seneye uzatılmıştır.
Askeri idadiler yani liseler, Mekteb-i Harbiye Nazırı Emin Paşa tarafından kuruldu. 1845’te Mekteb-i Hayriye öğrencileri 1 aylık sınava tabi tutularak; çok iyi dereceli, orta dereceli ve zayıf dereceli olarak, 3 ayrı gruba ayrıldı. 1864 yılında askeri idadiler, Galatasaray Kışlası’nda birleştirilmiştir.