Suriye’de 61 yıllık Baas rejiminin çökmesiyle birlikte bölgede yeni bir dönem başlarken, Türkiye’ye sığınan Suriyelilerin ülkelerine dönüş süreci de hız kazandı. Beşşar Esad’ın ailesiyle birlikte Rusya’ya kaçmasının ardından, Türkiye’de yaşayan Suriyeliler Hatay’daki Cilvegözü başta olmak üzere üç sınır kapısından ülkelerine dönmeye devam ediyor.
Reyhanlı ilçesindeki Cilvegözü Sınır Kapısı’nda yoğunluk dikkat çekerken, dönüş yapan Suriyeliler jandarma tarafından oluşturulan güvenli koridorlarda gümrük işlemlerini tamamladıktan sonra Suriye’ye geçiyor. Bu süreçte Türkiye, dönüşlerin kalıcı ve planlı olması amacıyla üç aşamalı yeni bir yol haritasını uygulamaya alıyor.
İLK ADIM: ÜCRETSİZ SAĞLIK HİZMETİ SONA ERİYOR
Planın ilk ve en dikkat çekici adımı sağlık alanında atılıyor. Türkiye’de geçici koruma kapsamındaki Suriyelilere sunulan ücretsiz sağlık hizmeti uygulaması, 1 Ocak 2026 itibarıyla sona erecek. Bu tarihten sonra Suriyeliler, diğer tüm sigortalılar gibi sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için SGK’ya katkı payı ödemek zorunda olacak. Katkı payını ödemeyenlere sağlık hizmeti verilmeyecek. Uygulamanın, gönüllü geri dönüşleri hızlandırması bekleniyor.
İKİNCİ AŞAMA: GEÇİCİ KORUMA STATÜSÜ KALDIRILACAK
Suriye’de hayatın kademeli olarak normale dönmesiyle birlikte Türkiye, geçici koruma statüsünü de önümüzdeki dönemde sona erdirmeyi planlıyor.
Geçici koruma statüsünün kaldırılmasıyla Suriyeliler, Türkiye’de kalmaya devam edebilmek için ikamet iznine başvurmak zorunda kalacak. Ancak bu izin, önceki uygulamalara kıyasla çok daha sınırlı ve denetimli olacak.
İKAMET İZNİ İÇİN SIKI ŞARTLAR
İkamet izni almak isteyen Suriyelilerden belirli koşulları yerine getirmeleri istenecek. Bu şartlar arasında:
Türkiye’de yaşamaya uygun bir ev ya da geçerli kira sözleşmesi,
Düzenli bir iş veya gelir kaynağı,
Sağlık sigortası,
Banka hesabında yeterli maddi birikim bulunması yer alacak. Yetkililer, satın alınan veya kiralanan evlerin gerçekten yaşamaya elverişli olup olmadığının da ayrıca denetleneceğini belirtiyor.
ÜÇÜNCÜ AŞAMA: BM FONLARI DEVREDE
Planın üçüncü aşamasında ise Birleşmiş Milletler (BM) devreye girecek. BM’nin Suriyelilerin dönüşü için oluşturduğu fonlardan yararlanılarak, dönüş yapanlara dönemin şartlarına göre maddi ve lojistik destek sağlanacak.
Destek miktarı ve kapsamı, Suriye’deki güvenlik durumu ve yaşam koşullarına göre belirlenecek.
Türkiye’nin hayata geçirdiği bu üç aşamalı planın, hem gönüllü geri dönüşleri artırması hem de ülkede kalmayı tercih edenler için daha kontrollü bir sistem oluşturması hedefleniyor. Sürecin 2026 itibarıyla yeni bir evreye girmesi bekleniyor.