Semerkant Kağıdının Tarihi ve Önemi
Özbekistan’ın tarihi şehirlerinden biri olan Semerkant, 8. yüzyıldan bu yana kağıt üretimi ile anılmaktadır. Bu şehirde, dut ağacının dallarından üretilen ince, pürüzsüz ve dayanıklı Semerkant kağıdı, geleneksel yöntemlerle üretilmektedir.
Geleneksel Üretim Teknikleri
İpek Yolu güzergâhında bulunan Semerkant’ta yeni inşa edilen turizm bölgesindeki kağıt fabrikasında, bu özel kağıdın üretim süreçleri düzenli olarak devam etmektedir. El işçiliği ile hazırlanan kağıtlar, yüksek bir talep görmekte ve ziyaretçilerin yoğun ilgisini çekmektedir.
Tarihsel olarak, 751 yılında Talas Irmağı kıyısında meydana gelen savaş sırasında, yerli zanaatkarların Çinli esirlerden kağıt yapımının sırlarını öğrenip, bu geleneği devam ettirdikleri belirtilmektedir. 8. yüzyıldan bu yana bu teknikte herhangi bir değişiklik yaşanmadan, dut ağacı kabuğundan kağıt üretimi sürdürülmektedir.
Semerkant Kağıdının Üretim Aşamaları
Kağıt üretim süreci, dut ağacından elde edilen ince sapların yaklaşık 6 saat kaynatılması ile başlamaktadır. Elde edilen bu ürün, dayanıklılığı ile dikkat çekmektedir ve elle koparılamayacak kadar güçlüdür.
Daha sonra, bu dal parçaları ezilerek yumuşak bir hale getirilmekte ve suyun içinde karıştırılarak kağıt levhaları oluşturulmaktadır. Kuruma işlemi de dikkatlice yapılmakta, kış aylarında bu süreç 5 ila 10 gün arasında sürebilmektedir.
Modern Dönemde Geleneksel Üretim
Konigil Meros Kağıt Fabrikası, yaklaşık 300 yıl aradan sonra, 8. yüzyıldan kalma kağıt üretim tekniğini yeniden canlandırmayı başarmıştır. Fabrikanın yöneticisi, bu kağıdın el yazmalarının ömrünü 1000 yıl kadar uzatabileceğini belirtemektedir.
Uluslararası İlgi
Fabrika, dünyanın dört bir yanından birçok misafiri ağırlamakta ve ziyaretçilere Semerkant kağıdının üretim sürecini yakından görme fırsatı sunmaktadır. Burada ziyaretçilere çeşitli hediyelik eşyalar da sunulmaktadır.
Özellikle Türkiye’de de tanınan bu kağıt türü, Ülkemiz Cumhurbaşkanı’nın eşi Emine Erdoğan tarafından 2022’de ziyaret edilmiş ve ondan sonra Türkiye’ye yapılan ziyaretlerde bu konuda bilgi alışverişi gerçekleşmiştir. Semerkant kağıdı, hem tarih hem de kültür açısından büyük bir öneme sahiptir.
Özbekistan'ın tarihi şehirlerinden, bir dönem bilimin ve kültürün merkezi olan Semerkant'ta, 8. yüzyıldan bu yana şehrin adını taşıyan ince, pürüzsüz ve dayanıklı özel kağıtlar üretiliyor. Dut ağacının dallarından üretilen Semerkant kağıdı, geleneksel üretim tekniğiyle dikkati çekiyor. Semerkant kağıdının üretim sürecinde birçok aşama bulunuyor.