BMGK’dan flaş İran kararı: Yaptırımlar yeniden yürürlüğe giriyor!
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), İran’ın nükleer taahhütlerine bağlılığını teyit eden ve ülkeye yönelik yaptırımların kalıcı olarak kaldırılmasını öngören karar tasarısını reddetti. Böylece 2015 nükleer anlaşmasıyla kaldırılan BM yaptırımlarının yeniden uygulanması süreci resmen başlamış oldu.
Oylamada ABD ve Avrupa ülkeleri karşı çıktı
Konseyde yapılan oylamada tasarıya yalnızca Çin, Rusya, Pakistan ve Cezayir destek verdi. ABD, İngiltere, Fransa, Sierra Leone, Slovenya, Danimarka, Yunanistan, Panama ve Somali ise aleyhte oy kullandı. Guyana ve Güney Kore çekimser kaldı.
Bu sonuçla birlikte, İngiltere, Fransa ve Almanya’dan oluşan Avrupa Üçlüsü’nün (E3) gündeme getirdiği “snapback” (tetik) mekanizması devreye sokulmuş oldu. Anlaşmaya varılamaması halinde BM yaptırımları 28 Eylül’den itibaren yeniden uygulanmaya başlayacak.
İran’dan sert tepki: “Doğacak krizden E3 sorumlu”
İran’ın BM Daimi Temsilcisi Emir Said İrevani, oylamanın ardından yaptığı açıklamada Avrupa ülkelerini sert sözlerle eleştirdi:
“Üç ülke, savunduklarını iddia ettikleri çerçeveyi kendileri yıktı. Bu adımlar uluslararası hukuka ve doğrudan BMGK’ya aykırıdır. Doğacak her türlü gerilim ve krizden İngiltere, Fransa ve Almanya sorumludur.”
İrevani, İran’ın nükleer programının hiçbir zaman barışçıl rotadan sapmayacağını vurguladı.
İran Dışişleri: ‘Yıkıcı ve hukuksuz bir adım’
İran Dışişleri Bakanlığı da yaptığı yazılı açıklamada kararın BMGK’nın itibarını zedelediğini savundu. Açıklamada, şu ifadelere yer verildi:
“E3 ülkelerinin kaldırılmış yaptırımları geri getirme girişimi, hukuksuz, temelsiz ve provokatif bir adımdır. Bu girişim, ABD ile Avrupa’ya aittir. Diplomasiye zarar vermiştir.”
“Avrupa ülkeleri, İsrail ve ABD’nin İran’ın nükleer tesislerine yönelik yasa dışı saldırılarını kınamak yerine bu hukuksuzluğa ortak olmuştur.”
“Bu ülkeler, 9 Eylül 2025’te İran ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) arasında varılan ve uluslararası toplum tarafından olumlu karşılanan mutabakata dahi önem vermemiştir.”
İran, hukuksuz her adıma karşılık verme hakkını saklı tuttuğunu ve nükleer programının halkın iradesine dayandığını da duyurdu.
2015’teki anlaşma ve snapback süreci
İran, 2015 yılında İngiltere, Çin, Fransa, Almanya, Rusya ve ABD ile Ortak Kapsamlı Eylem Planı’nı (JCPOA) imzalamıştı. Buna göre İran, nükleer programını kısıtlama karşılığında yaptırımlardan kurtulmuştu. Ancak ABD’nin 2018’de tek taraflı çekilmesi ve yaptırımları geri getirmesi, anlaşmayı fiilen çıkmaza soktu.
Avrupa Üçlüsü, 28 Ağustos 2025’te BM Güvenlik Konseyi’ne başvurarak İran’ın yükümlülüklerini ihlal ettiği gerekçesiyle snapback mekanizmasını işletmişti. Bu mekanizma, taraflardan birinin ihlal gerekçesi sunması halinde tüm uluslararası yaptırımların otomatik olarak yeniden yürürlüğe girmesine imkân tanıyor.
Kritik dönemeç
BMGK’nın son kararıyla birlikte İran üzerindeki yaptırım baskısı yeniden artacak. Tahran ise Batı’yı hukuksuzlukla suçlarken, “nükleer programımız barışçıl kalacak, halkımızın iradesi dışında hiçbir güç bu süreci engelleyemez” mesajını verdi.