Lahuta: Arnavutların Geleneksel Müzik Aleti
Lahuta, Arnavut kültüründe önemli bir yere sahip olan geleneksel bir müzik aletidir. Ustası Gjelosh Alia, 50 yıldan fazla bir süredir bu geleneği yaşatmaktadır.
Tutku ile Başladı
Alia, "Bu işe tutkuyla başladım. Önce çifteli, sonra lahuta yaptım. Bu zanaatı yaşatmaya çalıştım" diyerek başladığı süreçte, emekliliğinden sonra bu sanata daha fazla zaman ayırabildiğini belirtiyor.
Geleneksel Müziğin Değeri
Lahuta, özellikle tören, bayram ve düğün gibi özel günlerde çalınmaktadır ve Arnavut toplumunun önemli bir parçası olmaya devam etmektedir. UNESCO, bu enstrümanı Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne almıştır.
Alia Usta ve Üretim Süreci
70 yaşındaki Alia, ahşap gövde, deri kaplama ve tek telli uzun sap yapısına sahip lahutaları Tiran'daki atölyesinde üretmektedir. Özellikle dut ağacı kullanmayı tercih eden usta, bazen ceviz ve kiraz ağacı da kullanmaktadır. Alia, lahutanın en dikkat çekici özelliğini, keçi başı figürüyle süslenen sap kısmı olarak tanımlamakta ve bu motifin direnişi ve gücü simgelediğini vurgulamaktadır.
Lahutanın Sesi
Alia, "Benim için lahuta, Arnavut halkını nesiller boyunca bir arada tutan bir marş gibidir. Lahutanın sesi insanın yüreğinin derinliklerinden gelir ve ilham verir" ifadelerini kullanarak bu enstrümanın ruhunu anlatmaktadır.
UNESCO Tanıması
9 Aralık'ta UNESCO'nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne alınan lahuta, Arnavutluk Bilimler Akademisi tarafından "Arnavut kimliğinin en değerli kültürel hazinelerinden biri" olarak nitelendirilmektedir. Uzmanlar, bu tanımanın yalnızca geleneği görünür kılmakla kalmayıp, aynı zamanda Arnavut kültürünün önemli bir sembolünün gelecek nesillere aktarılması için acil korunmasının gerekliliğini ortaya koyduğunu düşünmektedir.
Arnavutların geleneksel müzik aleti lahuta, 50 yıldan fazla süredir, ustası Gjelosh Alia tarafından ayakta tutuluyor. Yüzyıllardır tören, bayram ve düğün gibi özel günlerde çalınan lahuta, Arnavutluk'un kuzeyi ile Kosova ve Karadağ'daki Arnavut toplumu tarafından korunarak beğeniyle çalınıp dinleniyor. Geleneksel çalgı lahuta, Arnavutluk'un başkenti Tiran'da yaşayan 70 yaşındaki emekli Arnavut Dili ve Edebiyatı öğretmeni Alia tarafından, 50 yıldır üretilerek zamana direniyor.